Het ESM verdrag werd opnieuw ondertekend op 2 februari 2012 door de Ministers van Financiën van de zeventien euro lidstaten . Het ESM wordt een internationaal financieel instituut, gevestigd in Luxemburg. De doelstelling van het ESM is het verlenen van financiële ondersteuning aan leden (de eurolanden) die onder zware financiële druk dreigen te komen of die al in een financiële probleemsituatie verkeren en dat deze hulp noodzakelijk is om de financiële stabiliteit van het gehele eurogebied te beschermen. De petitie tegen ratificatie van het ESM verdrag staat nog ter ondertekening open.

De oorspronkelijke versie van het verdrag werd ondertekend op 11 juli 2011, maar is gewijzigd om de nadien genomen besluiten door regerings- en staatshoofden, genomen op 21 juli en 9 december 2011, in het verdrag op te nemen en daardoor de effectiviteit van het ESM te vergroten.

Het verdrag moet worden geratificeerd door de parlementen van de 17 eurolanden; het ESM zal zo spoedig mogelijk van kracht worden en in werking worden gesteld: de doelstelling is juli 2012, een jaar eerder dan oorspronkelijk gepland. Als permanent mechanisme, neemt het ESM de taken over die op dit moment nog worden uitgevoerd door het Europees Financieel Stabiliteit Fonds (EFSF). Door de versnelde invoering zal het ESM gedurende een jaar met het EFSF samenwerken. De gezamenlijke uitleencapaciteit is op dit moment € 500 miljard en zal worden heroverwogen in maart 2012.

Met een aandelenkapitaal van € 700 miljard, waarvan € 80 miljard direct wordt gestort en het overige bedrag oproepbaar is), bedraagt de aanvankelijke uitleencapaciteit van het ESM € 500 miljard.

Hieronder staan de belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het vorige ESM verdrag:

1.      Nieuwe financieringsinstrumenten

2.      Flexibeler prijszetting

3.      Aansluiting met belasting (wetgeving)

4.      Een nieuwe nood besluitvormingsprocedure

5.      Aansluiting met de IMF praktijk voor wat betreft de inschakeling van private investeerders.

6.      Aanpassing van de spreiding in de tijd van kapitaalstortingen door de ESM leden.

  • 1)

Het  ESM zal een reeks van nieuwe financiële instrumenten tot zijn beschikking hebben. Behalve het verstrekken van leningen aan begunstigde landen, zal het tevens preventieve financiële hulp kunnen verlenen (artikel 14) en leningen aan lidstaten om de financiële instellingen te herkapitaliseren (bailout banken) (artikel 15). Het ESM kan ook staatsobligaties opkopen van begunstigde lidstaten op zowel de primaire- als op de secundaire markt (artikel 17 en 18). De effectiviteit van het ESM zal door de toepassing van deze financiële instrumenten aanzienlijk worden vergroot.

In de voorgaande versie van het verdrag werd slechts voorzien in de financiële assistentie in de vorm van een lening aan een ESM lidstaat en was het aankopen van staatsobligaties alleen ‘bij wijze van uitzondering’  toegestaan. In het ge-update verdrag is het uitzonderlijke karakter van aankopen op de primaire markt eruit gehaald en kunnen er dus ook staatsobligaties worden opgekocht op de secundaire markt. Verder is preventieve voorwaardelijke hulp mogelijk in de vorm van krediet ter verbetering van de financiële situatie van een land. Het ESM kan verder financiële steun verlenen aan ESM lidstaten om de financiële instellingen te herkapitaliseren. (een banken ‘bailout’ door ESM lidstaten met geld uit de ESM reserves)

  • 2) 

Teneinde de begunstigde ESM lidstaten te helpen hun schuldpositie dragelijk te maken, zijn de voorwaarden voor financiële bijstand verlicht in vergelijking met die in de vorige tekst. In het nieuwe ESM verdrag staan geen vooraf geëiste marges op de te verstrekken leningen. De tarieven zijn thans gebaseerd op de rente tarieven van de EU’s betalingsbalans faciliteit (voor de niet-euro EU landen), waardoor wordt voorzien in de dekking van de financiële en operationele kosten van de lening en een gepaste marge (artikel 20). De looptijd van de leningen kan tot maximaal 30 jaar overeen worden gekomen.

  • 3) 

De steun zal onder strikte economische beleidsvoorwaarden worden verstrekt.  Voorts is in het gewijzigde verdrag een nieuwe voorwaarde vooraf opgenomen, waaronder met ingang van 1 maart 2013 (overweging 5) hulp zal worden verleend: de ESM lidstaten moeten ook het Stabiliteit, Coördinatie en Bestuur verdrag ratificeren, waardoor de begrotingsregels volgens een overeengekomen tijdlijn zullen worden geïmplementeerd (een jaar nadat het verdrag van kracht is geworden).

  • 4) 

De meest zwaarwegende besluiten zullen door de Raad van Gouverneurs (Ministers van Financiën) worden genomen op basis van onderlinge overeenstemming. Het gewijzigde verdrag voorziet erin dat in een noodprocedure besluiten kunnen worden genomen over financiële hulp met een gekwalificeerde meerderheid van 85% van de uitgebrachte stemmen. Deze procedure kan worden gevolgd als zowel de Europese Commissie als de Europese Centrale Bank (ECB) beiden concluderen dat uitstel van een besluit tot het verlenen van financiële steun kan leiden tot instabiliteit van financiën en economie van het euro gebied.

Als deze procedure wordt toegepast dan: ‘wordt geld overgeboekt vanuit de reserves en/of het gestorte aandeelkapitaal naar een noodreserve fonds om op deze wijze een bestemmingsreserve te creëren om de risico’s die voortvloeien uit de financiële steun die in het kader van deze procedure af te dekken.’ (artikel 4 (4))

  • 5) 

Het ESM zal zeer nauw samenwerken met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) bij het geven van steun gericht op stabiliteit. De actieve deelname van het IMF zal zowel op het technische als op het financiële vlak aan deze instelling worden gevraagd. In samenwerking met het IMF zal in uitzonderlijke gevallen een toereikende en proportionele vorm van betrokkenheid van de private sector worden overwogen in de gevallen waarin stabiliteit steun wordt verleend, mits hieraan een macro-economisch herstructureringsplan wordt gekoppeld. (overweging 12)

Het verdrag vereist voor alle staatsleningen die vanaf 1 januari 2013 in het eurogebied worden uitgegeven de toevoeging van een clausule waarin een macro-economisch actiepunten zijn opgenomen om duidelijk te maken hoe de lening zal worden terugbetaald. (overweging 11 en artikel 12(3).

  • 6) 

De ESM leden zouden in de oorspronkelijke versie hun participatie in het aandeelkapitaal van het ESM binnen 5 jaar na het van kracht worden van het ESM volstorten. Het gewijzigde ESM verdrag maakt een versnelde volstorting mogelijk (artikel 41(3))

Nederland participeert voor 40 miljard euro in het kapitaal van ESM B.V., dit bedrag staat gelijk aan bijna 90% van alle inkomsten- en loonbelastinginkomsten van de Nederlandse staat in 2011.

De volledige tekst van het Engelstalige gewijzigde ESM verdrag staat op : http://www.european-council.europa.eu/media/-tesm2.enl2.pdf

Bron: EuropaNu, Earth-Matters